Okul Öncesi Çocuklarda Gelişimsel Dönem Özellikleri ve Önemi
Çocuklarda gelişimsel dönem özelliği olarak tanımladığımız kavram; çocuğun kişisel, sosyal, zihinsel, dil ve hareket gelişiminde yaşına uygun bir şekilde davranma halidir. Ebeveylerin çocukta ki gelişimsel dönem özelliklerine hâkim olması ise çocuğun sergilediği davranışlarında gelişimsel uygunluğunu fark etmesinde önemli bir etken olmaktadır. Bununla beraber çocuğunu iyi tanımlayan ve gözlemleyen ebeveyn çocuğa karşı tutum ve davranışlarınıda sağlıklı ve gelişimine uygun bir şekilde sağlayabilmektedir. Örneğin 2,5 yaşında ki bir çocuk, gelişimsel dönem özelliği gereği inatlaşabilmekte ve benmerkezci davranışlar sergileyebilmektedir. Bu durum aslında geçici bir süreç olmak ile birlikte ve ebeveynin inatlaşmayı tercih etmemesi ve dikkat dağıtma ile oyun yöntemini tercih etmesi gereken bir süreçtir. Ancak bu sürecin gelişimsel dönem özelliğinden kaynaklı bir durum olmadığını düşünen ebeveyn çocuğunu eğitmek ve otorite kurmak adına inatlaşırsa bu durumdan dolayı ebeveyn çocuk ilişkisinde bir takım olumsuzluklar ortaya çıkabilmektedir. Bundan dolayı ebeveyn çocuğunu, gelişimsel süreçlerini ve bu sürece bağlı olarak sergileyeceği davranışları iyi tanımalı ve çocuğa yönelik davranışlarını bu etmenlere göre geliştirmelidir.
Gelişimsel dönemlerden biri olan 1-6 yaş arası dönemde bulunan çocukların davranış özelliklerini gözlemlediğimizde ise şunlar ile karşılaşmaktayız:
1-3 Yaş Aralığındaki Çocuklarda;
- İnatçı ve reddedici olabilirler,
- Her işi kendi başına yapmak isterler,
- Kurallar ve yasaklar işe yaramaz,
- Her eşya ve cismi merak eder ve karıştırırlar,
- Ev eşyaları en sevdikleri oyuncaklarıdır,
- Anneden ayrılmak istemezler bazıları yapışık gezmeyi sever,
- Kendi başlarına uyumakta zorlanabilirler,
- Üç yaşından önce başka çocuklar ile oynamazlar ama aynı ortamda bulunmaktan hoşlanırlar,
- Park ve bahçeleri eve tercih ederler,
- Yabancılardan hoşlanmayabilirler,
- Konuşmalarınızı dinlemiyor gibi görünseler de her söylediğinizi akıllarına kaydederler. Yani pasif dinleyicidirler,
3-6 Yaş Aralığındaki Çocuklarda;
- Meraklıdırlar,
- Arkadaş grupları içerisinde bulunmaktan hoşlanırlar,
- Giyinme, yemek yeme gibi alışkanlıklarını kendileri belirlemek isterler,
- Kuralları bilirler ancak uymakta zorlanırlar,
- Evin patronu kendileriymiş gibi davranabilirler,
- Zaman zaman asi, kavgacı ve hırçın olabilirler,
- Kendi cinsinden olan ebeveyni ile çatışma halinde olabilir,
- Oyun oynamak hayatlarında ki en önemli olaydır,
- Oyuncaklar en değerli eşyalarıdır,
- Ebeveyni ile birlikte iş yapmaktan keyif alırlar,
- Kırılgan ve hassas olabilirler,
- Kardeşleri varsa bu yaşlarda kavga halinde olabilirler,
- Korunmaya, sevilmeye ve övülmeye çok gereksinim duymaktadırlar.
Elif DEMİRER
Uzman Psikolog/Çocuk-Ergen Psikoterapisti